Wstęp
Postęp technologiczny wymusza na instytucjach życia publicznego dostosowywanie trybu działania do nowych możliwości. Jednym z przykładów takiego procesu jest coraz częstsze przeprowadzanie rozpraw sądowych w trybie zdalnym. Dużą rolę w przyspieszeniu i popularyzacji takiej formy miała pandemia i obostrzenia z nią związane.
To, w jaki sposób należy zachować się podczas zwykłej, stacjonarnej wizyty w sądzie, opisaliśmy w naszym innym artykule, z którym możecie zapoznać się po kliknięciu w ten LINK.
W tym artykule znajdziecie Państwo praktyczne uwagi jak przygotować się i zachować podczas rozprawy zdalnej. Na marginesie zaznaczamy, że poniższa treść zastosowanie znajdzie do rozpraw cywilnych, bowiem tryb prowadzenia rozprawy karnej w trybie wideokonferencji znacząco się różni..
Zalety i wady rozpraw zdalnych
Rozprawy zdalne mają zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników – obie te grupy nie są bez racji. Z jednej bowiem strony taka forma procedowania jest dużo „wygodniejsza”:
- nie musimy dojeżdżać do budynku sądu – oszczędność czasu i zmniejszenie kosztów,
- możemy uczestniczyć w rozprawie również podczas urlopu,
- jest to szczególnie korzystna forma dla osób schorowanych bądź starszych,
- rozprawa taka jest mniej stresująca,
- w przypadku wystąpienia u pełnomocnika tzw. kolizji rozpraw, wyznaczenie rozprawy zdalnej daje większą elastyczność.
Jednak i przeciwnicy tej formy mają swoje argumenty:
- problemy techniczne mogą uniemożliwić prowadzenie rozprawy,
- jest zaburzona „dynamika” sali sądowej – nie jest możliwe np. okazanie świadkowi fotografii bądź dokumentu, również ze względu na ograniczenia techniczne jeden uczestnik procesu może „przekrzyczeć” pozostałych,
- świadkowie mają większą tendencję do zatajania prawdy bądź składania fałszywych zeznań,
- często miejsca i sytuację z których logują się uczestnicy postępowania bądź świadkowie, nie przystają do powagi sądu,
- ograniczona możliwość weryfikacji tożsamości świadków,
- osoby starsze mogą mieć duży problem by poradzić sobie z kwestiami technicznymi rozpraw zdalnych.
Przygotowanie do rozprawy
- Wymogi techniczne
Kwestią najistotniejszą jest spełnianie wymogów technicznych – konieczne jest posiadanie sprzętu wyposażonego w kamerę oraz mikrofon, a także połączenie internetowego, które umożliwi nieprzerwaną transmisję danych. Jest to jeden z najmniejszych problemów związanych z rozprawami zdalnymi, bowiem powyższe kryteria spełnia obecnie praktycznie każdy telefon. Niemniej jednak osoby starsze mogą być „wykluczone” z takich rozpraw właśnie ze względu na konieczność posiadania nowoczesnego sprzętu.
Ważne jest, aby przed rozpoczęciem rozprawy przetestować mikrofon i kamerę.
- Ubiór
Należy ubrać się w sposób stosowny do powagi instytucji z którą mamy do czynienia. Oczywiście nie ma żadnego oficjalnego dress code, jednak warto zadbać, aby nasz wygląd nie wzbudzał w osobie sędziego negatywnych emocji, zwłaszcza jeśli jesteśmy stroną postępowania. Niewskazane jest uczestniczenie w rozprawie w stroju sportowym (dresy, krótkie spodenki, koszulki bez rękawów) ani zbyt odważnym (duży dekolt, prześwitujące bądź zbyt kuse ubrania). Strój może bowiem potraktowany jako obraza Sądu i być podstawą ukarania karą pieniężną. Przesadą oczywiście będzie zakładanie smokingu. Klasyczny, elegancki i schludny strój zawsze zdaje egzamin. Należy pamiętać, że sędzia też jest człowiekiem i nie warto dawać mu jakiegokolwiek pretekstu do nabrania do nas negatywnych odczuć. Zgubne może być również nastawienie, że „dołu stroju i tak nie widać na rozprawie online”, bowiem może zdarzyć się sytuacja, gdy sąd nakaże wstać – np. przy odbieraniu przyrzeczenia.
- Miejsce
Obecne możliwości technologiczne bardzo ułatwiają życie – możemy prowadzić rozmowy wideo z bliskimi w każdym miejscu na świecie. Jednak czym innym jest swobodna rozmowa z przyjacielem, a czym innym rozprawa sądowa. Musimy pamiętać, że pomimo faktu, iż rozprawa taka odbywa się u Was w domu, to nadal mamy do czynienia z poważną instytucją państwową, wobec czego nasze zachowanie, jak i miejsce powinno być do tego dostosowane. Niedopuszczalne jest logowanie się na rozprawę z parku, plaży, czy podczas robienia zakupów. Musimy zadbać o to, by miejsce, z którego będziemy się łączyć z sądem, nie naruszało powagi tej instytucji.
- Dodatkowe uwagi
W przypadku wyznaczenia rozprawy zdalnej, każdy uczestnik postępowania, jak również świadek otrzymuje link umożliwiający zalogowanie się do rozprawy. Warto zalogować się wcześniej i nie czekać na ostatnią chwilę – będziemy mieli wtedy czas, aby w razie problemów technicznych, odpowiednio zareagować. W przypadku trudności z zalogowaniem warto zadzwonić do sądu, który prowadzi sprawę – pracownicy sądu z pewnością Państwu pomogą.
Pomimo, że rozprawa odbywa się w formie zdalnej, to nadal sąd może wymagać od Was okazania dowodu osobistego, bądź innego dokumentu potwierdzającego tożsamość. Warto więc przygotować sobie ten dokument wcześniej.
Rozprawa
W trakcie rozprawy patrz prosto w kamerę, aby utrzymać kontakt wzrokowy. Mów spokojnie, wyraźnie i głośno. W odróżnieniu jednak od rozprawy stacjonarnej – nawet w przypadku, gdy zwracamy się do sądu – robimy to na siedząco. Jedynym przypadkiem, gdy podczas rozprawy zdalnej konieczne jest przybranie pozycji stojącej, jest odebranie przyrzeczenia od świadka bądź ogłaszanie wyroku. Poza tym, rozprawa zdalna nie różni się zbytnio od rozprawy stacjonarnej.
Jeśli jesteśmy stroną postępowania, to przysługuje nam prawo do zadawania pytań świadkom oraz biegłym.
Jeżeli natomiast jesteśmy wezwani w charakterze świadka, zostaniemy poproszeni przez sędziego o okazanie dowodu tożsamości (warto mieć go już wcześniej przygotowanego), a następnie sąd zada nam kilka rutynowych pytań: jak się Pan/Pani nazywa? Ile ma Pan/Pani lat? Czym się Pan/Pani zajmuje? Czy dla stron postępowania jest Pan/Pani osobą obcą? Czy był/a Pan/Pani karana za składanie fałszywych zeznań? Są to pytania, które zawsze się powtarzają i od których rozpoczyna się przesłuchanie świadka. Następnie następuje faza właściwego przesłuchania, kiedy to sędzia oraz strony będą zadawać świadkowi pytania. Istotne jest, aby zachować tu cierpliwość, gdyż takie przesłuchanie może trwać stosunkowo długo, a pytania które będziemy słyszeć nierzadko mogą wyprowadzić nas z równowagi. Odpowiadać jednak należy spokojnie, bez używania wyrazów wulgarnych. Wszelkie swoje wypowiedzi jako świadek kierujemy do sądu – nieważne na czyje pytanie odpowiadamy.
Dodatkowo, zwracając się do sądu należy używać zwrotów „Wysoki Sądzie”, „Proszę Sądu” itp. Niewłaściwym jest kierowanie się do sądu słowami „Proszę Pana/Pani”. Jeżeli chcemy zwrócić się do adwokata bądź radcy prawnego, w dobrym tonie byłoby to uczynić słowami „Panie/Pani Mecenas”. W taki sposób okazujemy należyty szacunek tym osobom, ale również ukazujemy swoje maniery oraz dobre wychowanie.
Występując przed sądem, nieważne w jakiej roli, nie należy w trakcie rozprawy spożywać posiłków, ani żuć gumy. Za takie zachowanie sędzia może ukarać nas grzywną.
Mimo, że powinno się to wydawać oczywiste, to warto zaznaczyć, że przed sądem mamy się stawić, a nie wstawić. Oznacza to, że na rozprawę należy przyjść nie będąc pod wpływem alkoholu. W przeciwnym wypadku narażamy się na ponowną wizytę w sądzie oraz na karę porządkową grzywny lub aresztu.
