Proces dochodzenia zadośćuczynienia bądź odszkodowania od ubezpieczyciela często poprzedza doznanie przez osobę poszkodowaną jakiegoś rozstroju zdrowia – czy to w postaci złamania kości, naciągnięcia ścięgien lub więzadeł, powstania blizny, czy też problemów natury psychicznej. Rodzajów utraty zdrowia jest wiele i każdy poszkodowany będzie miał własną, indywidualną charakterystykę uszczerbku na zdrowiu – każdy inaczej odczuwa ból, ma inną tolerancję na nieprzyjemne zdarzenia, inną zdolność gojenia ran itp.
Ustalenie odpowiedniej wysokości zadośćuczynienia za krzywdę zawsze powoduje sporo problemów. Nie łatwo jest przeliczyć na pieniądze czyjąś krzywdę, utratę bądź rozstrój zdrowia. Z tego też powodu w polskim prawie przewidziano możliwość określania procentowego uszczerbku na zdrowiu, z podziałem na uszczerbek długotrwały oraz stały.
USZCZERBEK DŁUGOTRWAŁY A STAŁY
To czym jest uszczerbek stały, a czym stały określa art. 11 ustawy o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Mimo nazwy tej ustawy, to stosuje się ją na zasadzie analogii również do innych wypadków, np. komunikacyjnych. Zgodnie z tym przepisem stałym uszczerbkiem na zdrowiu jest „takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy”. Innymi słowy – stały uszczerbek na zdrowiu występuje, kiedy nie ma obiektywnych szans na poprawę stanu zdrowia, który się pogorszył w wyniku wypadku. Ze stałym uszczerbkiem na zdrowiu mieć będziemy więc do czynienia np. w przypadku wystąpienia blizny, która się nie zagoi i oszpeca ciało, zmniejszenie ruchliwości kończyny, której nie da się przywrócić poprzez rehabilitację do poprzedniej sprawności.
Długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu jest natomiast „takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie”. Jeżeli więc nasze dolegliwości związane z wypadkiem występują w okresie przekraczającym pół roku, jednak jest realna szansa powrotu do poprzedniej sprawności. Długotrwałym uszczerbkiem będzie więc np. zmniejszenie ruchliwości kończyny, którą da się przywrócić do stanu sprzed wypadku za pomocą rehabilitacji czy też wystąpienie blizny, która w wyniku ingerencji lekarskiej, bądź upływu czasu zniknie.
PROCENTOWY USZCZERBEK NA ZDROWIU
Po pierwsze trzeba zauważyć, że oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu powinno się dokonywać dopiero po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Nie zawsze jednak będzie to możliwe, bowiem zdarza się, że ktoś wymaga rehabilitacji cały czas.
Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz czy jest to uszczerbek stały czy też długotrwały dokonuje lekarz orzecznik. W przypadku stwierdzenia, że nastąpił rozstrój zdrowia określa się uszczerbek na zdrowiu w procentach. Nie jest to jednak dowolne, tylko lekarz musi zrobić to zgodnie z obowiązującym prawem. Kwestia ile procent za dane schorzenie otrzymamy określa Rozporządzenie z dnia 22 sierpnia 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania. Szczegółowe zasady określone są w tabeli, która podzielona jest na określone części ciała i w zależności od rodzaju uszczerbku na zdrowiu przypisane są przedziały procentowego uszczerbku. Jako przykład wskazać można, że za złamanie kości ramiennej lekarz orzecznik przypisać może od 5 do 55 % uszczerbku na zdrowiu – wszystko zależy od rodzaju złamania i jego konsekwencji.
Nasuwa się jednak pytanie – czy możliwy jest uszczerbek na zdrowiu przekraczający 100%? Mimo, że na pierwszy rzut oka wydaje się to niemożliwe – skoro ktoś stracił 100% zdrowia to powinien nie żyć – to jest to jak najbardziej sytuacja normalna. Biorąc pod uwagę przykład przywołany powyżej, w przypadku skomplikowanego złamania obu kości ramiennych możliwe jest przyznanie łącznie nawet 105% uszczerbku na zdrowiu.
JAKI TO MA WPŁYW NA DOCHODZENIE ROSZCZEŃ?
Krzywda krzywdzie nierówna, jednak postępowanie sądowe musi toczyć się według sztywno określonych reguł, dlatego też stopień orzeczonego uszczerbku na zdrowiu ma bezpośredni wpływ na wysokość zadośćuczynienia. Naturalnym jest, że możemy dochodzić wyższych kwot w przypadku większego uszczerbku na zdrowiu. Poruszając się po kwestiach tak indywidualnych jak ból, cierpienie i utrata zdrowia, musimy mieć jakiś stały punkt odniesienia, a jest nim właśnie procentowe ustalenie uszczerbku na zdrowiu.
Sądy, podczas ustalania właściwego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę kieruje się przede wszystkim zasadą, iż powinno ono mieć charakter kompensacyjny, a tym samym nie może stanowić symbolicznej zapłaty, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Z drugiej strony wysokość zadośćuczynienia nie może być nadmierna w stosunku do poniesionej krzywdy, ale odpowiednia, a więc uwzględniająca krzywdę poszkodowanego utrzymaną w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (więcej zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2001 r. sygn. akt III CKN 427/00).
Czym jest ta przeciętna stopa życiowa społeczeństwa? Nie jest to pojęcie łatwe do jednoznacznego określenia, jednak biorąc pod uwagę, że ta stopa ma być właśnie przeciętna – a tym samym nie wysoka bądź niska – zasadnym byłoby określenie wysokości zadośćuczynienia w odniesieniu do średniego wynagrodzenia miesięcznego. Tym samym można uznać, że każdy procent przyznanego trwałego uszczerbku na zdrowiu powinien odpowiadać średniemu wynagrodzeniu miesięcznemu w Polsce. Dzięki takim założeniom jesteśmy w stanie w sposób sprawiedliwy określić wysokość zasadnego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Należy jednak zauważyć, iż sądy mogą przyjąć odmienne założenia przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia i mogą odwoływać się do innych czynników ekonomicznych, takich jak chociażby ceny metra nieruchomości w danej miejscowości, ceny skupu produktów rolnych, ceny paliw kopalnych lub innych odnośników, które w sposób obiektywny wskazują na średnią stopę życiową społeczeństwa.
Dochodzenie roszczeń z tytułu uszczerbku na zdrowiu często wiąże się z dużym stresem oraz trudnościami ze strony ubezpieczyciela. Dlatego warto mieć w takich momentach przy sobie kogoś zaufanego, kto profesjonalizmem oraz doświadczeniem otoczy nas opieką i pomoże przejść przez niełatwy i wyczerpujący proces dochodzenia swoich roszczeń. W naszej Kancelarii od lat pomagamy klientom dochodzić należnych świadczeń z tytułu utraty zdrowia w wyniku wypadku.
