Ściganie na wniosek pokrzywdzonego zostało opisane w art. 12 kodeksu postępowania karnego. W chwili złożenia wniosku postępowanie toczy się z urzędu.
Wśród przestępstw ściąganych na wniosek wyróżniamy przestępstwa bezwzględnie wnioskowe, gdzie przepis mówi wprost, że ściganie danego czynu odbywa się na wniosek pokrzywdzonego, kimkolwiek nie byłby on dla sprawcy oraz względnie wnioskowe, gdy czyn popełniono na szkodę osoby najbliższej i ściganie następuje tylko na jej na wniosek .
Do przestępstw bezwzględnie wnioskowych zaliczamy:
- nieumyślne narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 160 §5 k.k.);
- groźbę karalną (art. 190 §2 k.k.);
- uporczywe nękanie (art. 190a §4 k.k.);
- wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta (art. 192 §2 k.k.);
- bezprawne zniszczenie lub uszkodzenie informacji (art. 268 §4 k.k.);
- uszkadzanie, niszczenie i usuwanie baz danych (art. 268a §3 k.k.);
- uszkodzenie mienia (art. 288 §4 k.k.).
Do przestępstw względnie wnioskowych, ściganych na wniosek osoby najbliższej) zaliczamy:
- nieumyślne naruszenie czynności narządów ciała lub nieumyślne wywołanie rozstroju zdrowia na okres dłuższy niż 7 dni (art. 157 §5 k.k.);
- spowodowanie wypadku w ruchu ze skutkiem w postaci lekkiego uszkodzenia ciała (art. 177 §3 k.k.);
- kradzież (art. 278 §4 k.k.);
- kradzież szczególnie zuchwała (art. 278a §2 k.k.);
- kradzież z włamaniem (art. 279 §2 k.k.);
- przywłaszczenie (art. 284 §4 k.k.);
- oszustwo (art. 286 §4 k.k.);
- oszustwo komputerowe (art. 287 §3 k.k.);
- zabór pojazdu mechanicznego w celu krótkotrwałego użycia (art. 289 §5 k.k.).
Jak wygląda wniosek o ściganie?
Przepisy nie przewidują szczególnej formy złożenia wniosku. Taki wniosek może zostać złożony również ustnie do protokołu przesłuchania albo pisemnie. Przykład takiego wniosku znajduje się powyżej.
Kto może złożyć wniosek o ściganie?
Legitymację do złożenia wniosku o ściganie posiada pokrzywdzony. W przypadku, gdy pokrzywdzonym jest małoletni lub ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo, jego prawa wykonuje przedstawiciel ustawowy bądź osoba, pod której stałą pieczą pozostaje pokrzywdzony.
Co istotne, w przedmiocie wniosku o ściganie, związanego z osobami małoletnimi lub ubezwłasnowolnionymi, fakt pozostawania „osobą najbliższą” ustalany jest odrębnie pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym oraz uprawnionym do złożenia wniosku w imieniu pokrzywdzonego (zob. M. Kurowski, Kodeks postępowania karnego…, art. 12).
Warto wiedzieć, iż osoba niebędąca małoletnim i nieubezwłasnowolniona chociażby była dotknięta upośledzeniem umysłowym, może skutecznie złożyć wniosek o ściganie.
Za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fizyczną, czynności procesowe dokonuje organ uprawniony do działania w jego imieniu. Taki wniosek może zatem złożyć w spółce prokurent.
Cofnięcie wniosku o ściganie
Cofnięcie wniosku reguluje art. 12 § 3 kpk, który pozwala na tę czynność w postępowaniu przygotowawczym, za zgodą prokuratora, a w postępowaniu sądowym za zgodą sądu – aż do zamknięcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. W sprawach, w których akt oskarżenia wniósł oskarżyciel publiczny, cofnięcie wniosku po rozpoczęciu przewodu sądowego jest skuteczne, jeżeli nie sprzeciwi się temu oskarżyciel publiczny obecny na rozprawie lub posiedzeniu. Ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne.
W przypadku konieczności ponownego rozpoznania sprawy, np. na skutek uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, cofnięcie wniosku o ściganie jest już niedopuszczalne (zob. M. Kurowski, Kodeks postępowania karnego…, art. 12).
Warto pamiętać, że cofnięcie wniosku o ściganie może zostać dokonane zarówno w formie pisemnej, jak i poprzez oświadczenie złożone ustnie do protokołu.
